Życie z Twoim systemem ciągłego monitorowania glikemii CGM
Unikanie epizodów hiperglikemii stanowi najwyższy priorytet w zarządzaniu cukrzycą. W niniejszym artykule wyjaśniono definicję i objawy hiperglikemii oraz omówiono, jak unikać hiperglikemii i co można zrobić, aby pomóc w leczeniu epizodu hiperglikemii.
Ważne: Treści zamieszczone w artykule mają charakter ogólny i nie zastępują porady lekarskiej. W celu uzyskania porady medycznej należy skontaktować się z lekarzem.
Wysoki poziom glukozy lub hiperglikemia jest stałym tematem dyskusji w zarządzaniu cukrzycą. Epizody hiperglikemii mogą wystąpić po przebudzeniu lub po posiłku. Czasami jednak trudno jest zauważyć lub „poczuć”, kiedy poziom glukozy jest wysoki bez użycia czujnika do pomiaru rzeczywistego poziomu.
Jeśli rozwiązanie CGM jest dla Ciebie nowe, ilość danych może wydawać się przytłaczająca. Może ono jednak pomóc we wczesnym rozpoznawaniu wysokich wartości glukozy i lepszym zrozumieniu ich progresji, co pozwoli Ci podejmować świadome decyzje dotyczące zarządzania cukrzycą i jej leczenia.
Hiperglikemia to techniczny termin oznaczający wysoki poziom glukozy. Definiuje się ją jako wartości glukozy powyżej 180 mg/dL. Wysokie stężenie glukozy ma miejsce, gdy organizm dysponuje zbyt niską ilością insuliny lub gdy komórki organizmu są insulinooporne, czyli nie mogą prawidłowo pobierać i wykorzystywać insuliny1,2.
To, czy ktoś „odczuwa” hiperglikemię, różni się w zależności od osoby i zależy od poziomu glukozy. W przypadku cukrzycy typu 2 hiperglikemia może nie być natychmiast zauważalna. W większości przypadków organizm dysponuje resztkowymi poziomami insuliny, więc hiperglikemia rozwija się powoli przez kilka dni lub tygodni. W cukrzycy typu 1 hiperglikemia może rozwinąć się w ciągu kilku godzin, gdy zabraknie insuliny.
Wiele osób może odczuwać objawy hiperglikemii, gdy poziom glukozy jest podwyższony 3–4-krotnie (288–396 mg/dL) względem wartości prawidłowych3. Gdy poziom glukozy przekroczy tak zwany próg nerkowy wynoszący około 180 mg/dL, organizm zaczyna wydalać glukozę przez nerki wraz z moczem. Organizm może tracić kilka litrów płynów dziennie. Wtedy osoby dotknięte problemem, mają potrzebę częstego oddawania moczu, silnego pragnienia i suchości w ustach. Gdy podwyższony poziom glukozy utrzymuje się przez długi czas, wydalanie glukozy może nawet prowadzić do utraty masy ciała.
Możliwe objawy ostrzegawcze podwyższonego poziomu glukozy we krwi obejmują:
Aplikacja Accu-Chek® SmartGuide na smartfona łączy się z czujnikiem CGM i dostarcza informacji o wartościach i trendach glukozy. Podwyższone wartości są domyślnie oznaczane kolorami w sposób następujący:
Korzystając z rozwiązania CGM, możesz zobaczyć swój czas w zakresie (time in range, TIR) w okresie od jednego do trzech tygodni. Pozwoli Ci to poznać procent czasu, w którym Twoje wartości glukozy znajdowały się w zakresie docelowym lub poza nim.
Celem jest zmniejszenie wysokich wartości i utrzymanie się w zakresie docelowym przez możliwie najdłuższy czas. Gdy obniżasz wysokie wartości glukozy i utrzymujesz je w zakresie, z czasem spada również poziom HbA1c. Aby dowiedzieć się więcej o czasie w zakresie i zalecanych wartościach docelowych, przeczytaj artykuł „Wyjaśnienie czasu w zakresie docelowym”.
Wysoką glukozę możesz „odczuwać” dopiero wtedy, gdy jest już znacząco podwyższona. Aplikacja Accu-Chek® SmartGuide może generować alarm, gdy wartości glukozy są bardzo wysokie. Jeśli ta opcja jest włączona, otrzymasz ostrzeżenie, które pozwoli Ci zdecydować o podjęciu odpowiednich działań. Więcej na temat funkcji alarmu dowiesz się z artykułu „Omówienie alarmów i korzystanie z nich w aplikacji Accu-Chek® SmartGuide”.
Oprócz funkcji alarmu, bardzo pomocnym narzędziem są strzałki trendu. Strzałka trendu pokazuje, w którym kierunku będzie rozwijać się poziom glukozy w ciągu najbliższych kilku minut. Jeśli strzałka jest skierowana w górę, poziom glukozy rośnie, jeśli w dół, spada. Informacje te możesz dodatkowo wykorzystać do oceny wysokiego poziomu glukozy i podjęcia niezbędnych kroków.
Wzrasta szybko
Twoja wartość glukozy wzrasta w szybkim tempie
(> 30 mg/dL w ciągu kolejnych 15 minut).
Wzrasta powoli
Twoja wartość glukozy wzrasta w wolnym tempie
(15–30 mg/dL w ciągu kolejnych 15 minut).
Więcej informacji na temat strzałek trendu zawiera artykuł „Omówienie strzałek trendów w aplikacji Accu-Chek® SmartGuide”.
Aplikacja Accu-Chek® SmartGuide Predict przewiduje poziom glukozy na najbliższe dwie godziny. Predykcja 2‑godzinna może pomóc w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji dotyczących dawkowania insuliny, spożycia węglowodanów lub planowanych aktywności. Decyzje należy podejmować na podstawie predykcji stężenia glukozy na najbliższe 45 minut i często sprawdzać ją przed podjęciem dalszych działań. Więcej informacji o funkcji predykcji zawiera artykuł „Korzystanie z funkcji Predykcja stężenia glukozy w aplikacji Accu-Chek® SmartGuide Predict”.
Jeśli zaobserwujesz, że Twoje wartości glukozy są wysokie (być może aplikacja wygenerowała alarm), przyjrzyj się bliżej informacjom z aplikacji CGM.
Jeśli strzałka trendu wzrasta / predykcja 2‑godzinna prognozuje wysoki poziom glukozy PRZED posiłkiem, rozważ następujące rozwiązania:
Jeśli strzałka trendu rośnie gwałtownie, a wartości glukozy są bardzo wysokie:
Jeśli poziom glukozy jest stale podwyższony, porozmawiaj ze swoim lekarzem w celu ustalenia, czy terapia cukrzycy i leki są nadal odpowiednie. Czy samokontrolę cukrzycy można jeszcze w jakiś sposób zoptymalizować? Regularne przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych, zdrowa i zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna i odpowiedni sen to ważne czynniki pozwalające utrzymać właściwy poziom glukozy.
W przypadku długotrwale utrzymującego się wysokiego poziomu glukozy powyżej 180 mg/dL należy pamiętać o piciu wystarczającej ilości niezawierających cukru płynów, aby zrekompensować ich utratę przez nerki.
Szybki spacer lub jazda na rowerze mogą zwiększyć wychwyt glukozy przez komórki nawet o 40 %, co obniża poziom glukozy we krwi4. Aby uzyskać największe korzyści, należy dążyć do 30 minut aktywności o umiarkowanej intensywności (np. jazda na rowerze), przez większość dni w tygodniu lub 75 minut na tydzień w przypadku intensywniejszej aktywności. Pozytywne efekty aktywności fizycznej utrzymują się maksymalnie przez 2 dni. Staraj się zatem, aby okres braku aktywności nie trwał 2 dni z rzędu5. Zapytaj swojego lekarza, czy jest coś, na co należy zwrócić uwagę podczas ćwiczeń. Więcej informacji zawiera artykuł „W jaki sposób aktywność fizyczna wpływa na organizm i wartości glukozy?”
Ważne: W przypadku bezwzględnego niedoboru insuliny, jak w przypadku cukrzycy typu 1, należy upewnić się, że poziom ketonów nie jest podwyższony, gdy przez pewien czas wartości glukozy przekraczają 240 mg/dL. NIE podejmuj aktywności fizycznej, jeśli badania wykazują wysoki poziom ciał ketonowych w moczu lub we krwi oraz wysokie stężenie glukozy. Wysokie poziomy ciał ketonowych i glukozy mogą oznaczać, że cukrzyca jest poza kontrolą. Aby uzyskać więcej informacji na temat postępowania w przypadku zwiększonego stężenia ciał ketonowych, przeczytaj: „Omówienie kwasicy ketonowej w przebiegu cukrzycy (DKA) i zespołu hiperglikemiczno-hiperosmolarnego (HHS)”6.
Pacjenci stosujący terapię zastrzykową wielokrotnie w ciągu dnia zazwyczaj przyjmują insulinę podstawową, a oprócz tego stosują insulinę szybko- lub krótkodziałającą do posiłków oraz w celu korygowania podwyższonych poziomów glukozy.
W celu korygowania wysokich poziomów masz do dyspozycji poniższe opcje:
Stosując zastrzyki insuliny w celu skorygowania wysokiego poziomu glukozy, pamiętaj, że insulina dopiero po jakimś czasie osiąga pełne działanie obniżające poziom glukozy we krwi. Na przykład krótkodziałający analog insuliny potrzebuje około 4. godzin na osiągnięcie pełnego działania obniżającego poziom glukozy we krwi. Dlatego przed wstrzyknięciem kolejnej dawki insuliny w celu dokonania korekty należy odczekać pewien czas7.
Oczekiwanie na pełne działanie insuliny może być szczególnie trudne w przypadku korzystania z rozwiązania CGM. Może wystąpić pokusa szybkiego ponownego wstrzyknięcia insuliny korygującej, ponieważ aplikacja Accu-Chek® SmartGuide natychmiast pokazuje gwałtowny wzrost wartości glukozy po posiłku. Ważne jest, aby poczekać na pełny efekt ostatniego zastrzyku i nie dopuścić do sytuacji, w której widok krzywej poziomu glukozy spowodował u Ciebie zaniepokojenie.
W przypadku liczenia węglowodanów pomocny może być kalkulator bolusa. Określa właściwą dawkę insuliny i uwzględnia insulinę, która nadal działa po ostatnim wstrzyknięciu.
Ponadto, jeśli poziom glukozy nadal się nie zmienia, powodem może być błąd czujnika. W tym przypadku należy wykonać pomiar poziomu glukozy we krwi.
Na przyszłość należy ocenić, czy do spożycia węglowodanów potrzebna byłaby większa dawka insuliny, czy należy ponownie rozważyć czas między posiłkiem a wstrzyknięciem insuliny.
Mimo że hiperglikemia nie powoduje objawów tak szybko jak hipoglikemia, nie wolno jej lekceważyć, aby uniknąć potencjalnych długoterminowych komplikacji cukrzycy.
Oprócz potencjalnych długoterminowych komplikacji, u osób, których organizm nie wytwarza własnej insuliny (głównie cukrzyca typu 1), epizod hiperglikemii przy braku insuliny może również powodować zagrażający życiu stan, zwany kwasicą ketonową w przebiegu cukrzycy (DKA, ang. diabetic ketoacidosis). Nieleczona kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy może prowadzić do śpiączki cukrzycowej. W rzadkich przypadkach bardzo wysoka glukoza w cukrzycy typu 2 może prowadzić do stanu zwanego zespołem hiperglikemiczno-hiperosmolarnym (HHS, ang. hyperglycemic hyperosmolar syndrome), który również może skutkować śpiączką.
Dlatego hiperglikemię należy traktować poważnie i leczyć! Więcej informacji na temat ostrych stanów DKA i HHS znajdziesz w artykule „Omówienie kwasicy ketonowej w przebiegu cukrzycy (DKA) i zespołu hiperglikemiczno-hiperosmolarnego (HHS)”8.
Teraz już wiesz, czym jest hiperglikemia, jakie są jej objawy i jak rozwiązanie CGM z wykresami i alarmami może pomóc. Wiesz, że ważne jest przyjmowanie dużych ilości płynów, gdy wartości są wysokie, a aktywność fizyczna i insulina mogą obniżyć poziom glukozy, aby powrócić do zakresu docelowego. Znajomość powodów lub przyczyn wysokich wartości glukozy, może pomóc w ustaleniu odpowiednich rozwiązań i uniknięciu hiperglikemii w przyszłości. Aby dowiedzieć się więcej o potencjalnych przyczynach hiperglikemii, przeczytaj artykuły „Co powoduje hiperglikemię w ciągu dnia?” oraz „Co powoduje hiperglikemię w nocy i przed śniadaniem?”.
[1] American Diabetes Association Professional Practice Committee, Draznin B, Aroda VR, Bakris G, Benson G, Brown FM, Freeman R, Green J, Huang E, Isaacs D, Kahan S, Leon J, Lyons SK, Peters AL, Prahalad P, Reusch JEB, Young-Hyman D. 6. Glycemic Targets: Standards of Medical Care in Diabetes-2022. Diabetes Care. 2022 Jan 1;45(Suppl 1):S83-S96. doi: 10.2337/dc22-S006. PMID: 34964868.
[2] American Diabetes Association. Hyperglycemia (High Blood Glucose). Pobrano 8 listopada 2022 r. ze strony https://diabetes.org/healthy-living/medication-treatments/blood-glucose-testing-and-control/hyperglycemia#:~:text=Hyperglycemia%20is%20the%20technical%20term,can't%20use%20 insulin%20properly.
[3] Bundesärztekammer (BÄK), Kassenärztliche Bundesvereinigung (KBV), Arbeitsgemeinschaft der Wissenschaftlichen Medizinischen Fachgesellschaften (AWMF). Patienten-Leitlinie zur Nationalen Versorgungs-Leitlinie „Therapie des Typ-2-Diabetes“, 1. Auflage. Version 1. 2015. Retrieved February 21, 2023 Available from: www.dm therapie.versorgungsleitlinien.de, DOI: 10.6101/AZQ/000238
[4] Venkatasamy VV, Pericherla S, Manthuruthil S, Mishra S, Hanno R. Effect of Physical activity on Insulin Resistance, Inflammation and Oxidative Stress in Diabetes Mellitus. J Clin Diagn Res. 2013 Aug;7(8):1764-6. doi: 10.7860/JCDR/2013/6518.3306. Epub 2013 Jul 17. PMID: 24086908; PMCID: PMC3782965.
[5] Davies MJ, Aroda VR, Collins BS, Gabbay RA, Green J, Maruthur NM, Rosas SE, Del Prato S, Mathieu C, Mingrone G, Rossing P, Tankova T, Tsapas A, Buse JB. Management of Hyperglycemia in Type 2 Diabetes, 2022. A Consensus Report by the American Diabetes Association (ADA) and the European Association for the Study of Diabetes (EASD). Diabetes Care. 2022 Nov 1;45(11):2753-2786. doi: 10.2337/dci22-0034. PMID: 36148880.
[6] American Diabetes Association. Diabetes & DKA (Ketoacidosis). Pobrano 8 listopada 2022 r. ze strony, from https://diabetes.org/diabetes/dka-ketoacidosis-ketones
[7] Walsh J, Roberts R. Pumping insulin, 6th edition, 2017, S129-136
[8] Wolfsdorf JI, Glaser N, Agus M, Fritsch M, Hanas R, Rewers A, Sperling MA, Codner E. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Diabetic ketoacidosis and the hyperglycemic hyperosmolar state. Pediatr Diabetes. 2018 Oct;19 Suppl 27:155-177. doi: 10.1111/pedi.12701. PMID: 29900641.
0145032025PWD
