Życie z Twoim systemem ciągłego monitorowania glikemii CGM
Epizody hipoglikemii są powszechne wśród osób z cukrzycą typu 1, lecz mogą także dotyczyć osób z cukrzycą typu 2, które stosują insulinę lub przyjmują określone leki. W zapobieganiu hipoglikemii mogą pomóc wartości CGM i prognozowanie, na przykład z użyciem predykcji.
Ważne: Treści zamieszczone w artykule mają charakter ogólny i nie zastępują porady lekarskiej. W celu uzyskania porady medycznej należy skontaktować się z lekarzem.
Nadmiar insuliny jest oczywistą przyczyną niskiego poziomu glukozy we krwi. Istnieją różne typy insuliny o różnych profilach czasu działania.
Profile czasu działania na tym obrazku ilustrują różne czasy działania insuliny. Rozróżnia się insulinę podstawową (dawka bazowa) i bolus (obejmuje jedzenie/napoje i koryguje podwyższone wartości — patrz insulina szybko działająca i normalnie-/krótkodziałająca).
Rodzaje insuliny: Dzięki „insulinie podstawowej” wstrzykiwanej niezależnie od posiłków hipoglikemia stała się rzadsza w przypadku nowoczesnych rodzajów insuliny długodziałającej (np. insuliny glargine) niż na przykład w przypadku insuliny o pośrednim czasie działania (insuliny NPH), która jest również długo działająca2.
Hipoglikemia może wystąpić po posiłku lub po skorygowaniu epizodu wysokiego poziomu glukozy, jeśli istnieje rozbieżność między dawką insuliny szybkodziałającej, insuliny ultraszybko działającej i krótkodziałającej (zwykłej) insuliny („insulina bolusowa”) a ilością potrzebną do pokrycia posiłku lub skorygowania wysokiej wartości glukozy.
Zachowaj ostrożność, gdy będziesz podejmować decyzje o terapii w oparciu o krótkotrwały wzrost glikemii CGM (np. wywołany stresem), który może ustąpić samoistnie. Nadmierne korygowanie hiperglikemii zwiększa ryzyko wystąpienia hipoglikemii.
Rozważmy poniższy przykład z codziennego życia osoby żyjącej z cukrzycą typu 1.
Osoba ma niebawem wygłosić publiczne przemówienie lub przystąpić do egzaminu. Jej bieżąca wartość CGM jest wysoka lub trend jest rosnący. W takim przypadku, gdy stresująca sytuacja się zakończy, osoba może zaobserwować spadek poziomu glukozy w aplikacji CGM bez konieczności jego korygowania insuliną.
Hipoglikemia może również wystąpić, gdy podasz niewłaściwy rodzaj insuliny (np. insulinę szybko działającą zamiast insuliny długo działającej).
Miejsce wstrzyknięcia stanowi kolejną potencjalną przyczynę. Jeśli wstrzykniesz insulinę bezpośrednio w mięsień (zamiast w podskórną tkankę tłuszczową), może ona zostać wchłonięta szybciej3.
Czas wstrzyknięcia insuliny może również wpływać na trend poziomu glukozy we krwi. Na przykład odstęp między wstrzyknięciem a posiłkiem może być nieprawidłowy i nie pasować do składu posiłku. Lub, zależnie od wartości glukozy, np. zastrzyk może być również przydatny po rozpoczęciu posiłku3 .
Ciepło poprawia krążenie krwi w skórze, co może wpływać na działanie insuliny. Ciepło gorącego prysznica, sauny lub letniego dnia może zintensyfikować działanie insuliny12.
Insulina obniża poziom glukozy we krwi, a zastrzyki insulinowe mogą być potrzebne, aby przeciwdziałać wzrostowi poziomu glukozy, który ma miejsce po spożyciu węglowodanów.
Węglowodany należy obliczyć (zważyć) z wyprzedzeniem. Spożywanie pokarmów zawierających mniej węglowodanów niż zwykle (lub nieprawidłowo obliczonych węglowodanów) może skutkować hipoglikemią, jeśli ilość insuliny nie zostanie odpowiednio dostosowana3.
Płyny wchłaniają się znacznie szybciej niż pokarmy stałe, co może utrudniać dostosowanie dawki insuliny do spożycia glukozy z pożywienia lub napojów3.
Skład posiłku — zawartość tłuszczu, białka i błonnika — może wpływać na wchłanianie węglowodanów3. Analizowanie danych CGM po posiłkach może pomóc w identyfikacji wzorców, na podstawie których będziesz podejmować bardziej świadome decyzje o terapii. Aby uzyskać więcej informacji na temat systemu CGM i odżywiania, przeczytaj artykuł „Odżywianie i jego wpływ na poziomy glukozy”.
Aktywność fizyczna ma wiele zalet. Przynosi mnóstwo korzyści dla zdrowia i dobrego samopoczucia, ale również wpływa na działanie insuliny, czyli poziom glukozy we krwi. Problemem w przypadku osób z cukrzycą typu 1 jest to, że ćwiczenia mogą obniżać poziom glukozy we krwi w krótkiej i długiej perspektywie. Na ryzyko wystąpienia hipoglikemii mogą wpływać intensywność, czas trwania i pora sesji treningowych4. Chociaż osoby z cukrzycą typu 1 powinny zawsze brać pod uwagę wpływ aktywności fizycznej, osoby z cukrzycą typu 2, które biorą zastrzyki insuliny, również powinny zachować ostrożność.
Istnieją różne opcje zarządzania zmianami poziomu glukozy we krwi, podczas treningu i kontrolowania ich poprzez dostosowanie leczenia. Więcej informacji na temat korzystania z wartości i trendów CGM przed, w trakcie i po ćwiczeniach zawiera artykuł „W jaki sposób aktywność fizyczna wpływa na organizm i wartości glukozy?”.
Wątroba przechowuje duże ilości glukozy i zwykle uwalnia ją w ciągu dnia i nocy zgodnie z zapotrzebowaniem organizmu. Jednakże alkohol może uniemożliwić wątrobie uwalnianie glukozy z rezerw glikogenu do krwiobiegu. To z kolei może skutkować hipoglikemią z uwagi na zaburzenie naturalnej kontrregulacji. Wielozadaniowość nie jest mocną stroną wątroby, która koncentruje się na usuwaniu alkoholu z krwiobiegu i „zapomina” o uwalnianiu glukozy. Czas spożycia alkoholu może również stanowić problem, ponieważ hipoglikemia może wystąpić kilka godzin po ostatnim drinku, zwłaszcza w przypadku aktywności fizycznej, np. tańca. Zmiany, jakie alkohol powoduje w wartościach glukozy, mogą być widoczne na wykresie CGM5.
Podczas spożywania alkoholu należy również uwzględnić to, że drinki różnią się składem. Różne rodzaje alkoholu (np. alkohol wysokoprocentowy vs. wino vs. piwo) mogą mieć różny wpływ na wartości glukozy, natomiast drinki mogą zawierać dodatek cukru5.
Oprócz przyczyn już wymienionych, należy wziąć pod uwagę również inne przyczyny hipoglikemii. Zapisuj notatki na temat rzeczy, które chcesz omówić podczas konsultacji z lekarzem, na temat możliwych przyczyn hipoglikemii. Należy także wziąć pod uwagę poniższe przyczyny:
Miejsca wstrzyknięcia: Jeśli wartości CGM wahają się między wartościami bardzo wysokimi i niskimi, może to być spowodowane stwardniałymi, grudkowatymi miejscami wstrzyknięć, które nazywamy lipohipertrofią. Stwardniałe obszary tkanki podskórnej mogą być spowodowane zbyt częstymi zastrzykami w tym samym miejscu. W efekcie insulina wstrzyknięta w te stwardniałe obszary nie może w pełni zadziałać, przez co stopniowo potrzebujesz większych dawek. Jeśli następnie wstrzykniesz tę większą ilość w stosunkowo jeszcze nietknięty obszar, ryzyko hipoglikemii jest wysokie. Badanie wykazało, że częste niewyjaśnione hipoglikemie występują około sześć razy częściej u pacjentów z lipohipertrofią6.
Lek: Leki zwiększające produkcję insuliny w organizmie, zwane sulfonylomocznikami, obniżają poziom glukozy we krwi. Jeśli tego typu leki są przepisywane w zbyt dużych dawkach osobom z cukrzycą typu 2, mogą one, podobnie jak insulina, powodować hipoglikemię7.
Choroba nerek: Nerki odgrywają kluczową rolę w kontrolowaniu metabolizmu. Chociaż wątroba odgrywa główną rolę w kontrregulacyjnej produkcji glukozy, nerki również biorą udział w tym procesie, wytwarzając 20–25 % glukozy w organizmie. Jeśli czynność nerek jest zaburzona, różne czynniki mogą prowadzić do niestabilności metabolicznej, zwiększając w ten sposób ryzyko hipoglikemii8.
Choroba żołądkowo‑jelitowa: Jeśli węglowodany nie są wchłaniane, w krwiobiegu pozostaje zbyt dużo insuliny. Ponadto choroby żołądkowo‑jelitowe mogą zakłócać wiele różnych procesów biologicznych, na przykład mogą wpływać na wrażliwość na insulinę9.
Hormony: Wahania hormonalne u kobiet na wszystkich etapach życia mogą w sposób cykliczny wpływać na wrażliwość na insulinę10+11.
Noszenie czujnika CGM jest dobrym sposobem na uniknięcie hipoglikemii, gdyż zapewnia aktualny wgląd w wartości glukozy. Amerykańskie Stowarzyszenie Diabetologiczne (ADA) pisze:
“Monitorowanie poziomu glukozy we krwi za pomocą glukometru lub systemu CGM to sprawdzona i wiarygodna metoda zapobiegania hipoglikemii. Badania niezmiennie pokazują, że im częściej dana osoba sprawdza poziom glukozy we krwi, tym mniejsze jest ryzyko hipoglikemii. Wynika to z tego, że widać, gdy poziomy glukozy we krwi spadają i można temu zaradzić, zanim osiągną zbyt niski poziom” 2.
Strzałki trendu pokazują, czy poziom glukozy wzrasta, spada, czy utrzymuje się na tym samym poziomie. Czy wartość spada? Wiedza ta pomaga podejmować odpowiednie kroki przed wystąpieniem hipoglikemii lub zachęca do ponownego sprawdzenia wartości w ciągu najbliższych kilku minut.
Ten obraz pokazuje, że hipoglikemia jeszcze nie wystąpiła, ale trend zmierza w tym kierunku.
Korzystaj ze strzałek trendu („Omówienie strzałek trendów w aplikacji Accu-Chek® SmartGuide”) w aplikacji CGM, aby oceniać prawdopodobieństwo hipoglikemii i zapobiegać jej wystąpieniu.
Korzystaj z aplikacji CGM , aby sprawdzać swoje wartości o porach i w sytuacjach wymienionych poniżej:
Przed i po posiłkach
Przed i po aktywności fizycznej/sportowej (a także podczas dłuższych okresów aktywności lub podczas czynności, które są dla Ciebie nowe)
Po intensywnych ćwiczeniach lub całodziennych wycieczkach, w tym aktywności fizycznej w nocy
Przed pójściem spać
Częściej między standardowymi kontrolami, jeśli zmieniono terapię insuliną
W przypadku modyfikacji harmonogramu pracy lub zmian
Podczas podróży, zwłaszcza w różnych strefach czasowych2
Analiza wartości CGM może pomóc w wykrywaniu potencjalnych przyczyn hipoglikemii.
Kilka przykładów:
Hipoglikemia często występuje w typowych sytuacjach. Przeglądając dane CGM, możesz zidentyfikować czasy i sytuacje, w których występuje większe prawdopodobieństwo hipoglikemii.
Alarmy CGM zapewniają dźwiękowe ostrzeżenia, zanim wystąpi hipoglikemia!
Czytaj więcej: „Korzystanie z funkcji Predykcja niskiej glukozy oraz ostrzeżenia Wkrótce poziom glukozy będzie niski! w aplikacji Accu-Chek® SmartGuide Predict” oraz „Omówienie alarmów i korzystanie z nich w aplikacji Accu-Chek® SmartGuide”.
Wiele czynników może powodować hipoglikemię. Podczas analizowania potencjalnych przyczyny warto zapisywać wiele codziennych sytuacji w dzienniczku CGM. Zapisuj takie rzeczy, jak spożycie węglowodanów podczas posiłków na mieście, pory zastrzyków i spożywania posiłków, a nawet — co jest szczególnie ciekawe — aktywność fizyczną lub stres, którego doświadczasz w życiu codziennym. Pomocne będzie przyjrzenie się przyczynom hipoglikemii i inne postępowanie w takich sytuacjach w przyszłości (np. więcej węglowodanów, mniej insuliny).
Przejście na inny produkt insulinowy2 lub harmonogram zastrzyków może zmniejszyć ryzyko hipoglikemii1. Potencjalne opcje możesz omówić z lekarzem.
Jeśli wymiotujesz, insulinę wstrzykuj wyłącznie po posiłku. W przypadku wstrzyknięcia insuliny przed wymiotami, spożyj płynne węglowodany.
Nawet jeśli masz doświadczenie w obliczaniu węglowodanów, warto dokładnie ważyć jedzenie, aby mieć pewność, że obliczasz prawidłową dawkę insuliny względem spożywanych węglowodanów. Pamiętaj również, że rodzaj węglowodanów i ogólny skład posiłku mogą wpływać na trendy glukozy. Oznacza to, że czas wykonania zastrzyku może odgrywać istotną rolę. Rozważ prowadzenie dzienniczka CGM i omawianie zawartych w nim danych z lekarzem.
Osoby bliskie często mogą zauważyć pierwsze oznaki hipoglikemii, takie jak niepokój lub bladość na twarzy, zanim zauważy to osoba, która tego stanu doświadcza. Pomocne jest również, na przykład w przypadku spożywania alkoholu, poproszenie zaufanej osoby o przypomnienie o spożyciu dodatkowych węglowodanów przed pójściem spać.
Jeśli objawy zauważasz zbyt późno, gdy wartość glukozy jest już zbyt niska, omów z lekarzem, czy szkolenie dotyczące świadomości na temat hipoglikemii ma dla Ciebie sens. Szkolenie przyda się, jeśli analiza CGM pokazuje, że hipoglikemia utrzymuje się u Ciebie przez długi czas. Jeśli cierpisz na cukrzycę od wielu lat i często doświadczasz hipoglikemii, typowe objawy mogą wystąpić tylko wtedy, gdy wartości glukozy we krwi są skrajnie niskie lub zerowe.
Zastanów się nad rozmową z lekarzem, na temat możliwości obniżenia docelowych poziomów glukozy, aby uniknąć hipoglikemii i złagodzić objawy związane z niskim poziomem glukozy. .
Jeśli nie możesz leczyć się samodzielnie, przeczytaj o środkach ostrożności, jakie należy podjąć w przypadku wystąpienia poważnego incydentu hipoglikemii, w artykule „Czym jest hipoglikemia, jak można ją leczyć oraz jak może w tym pomóc rozwiązanie CGM?”.
[1] American Diabetes Association. TREATMENT & CARE: Hypoglycemia (Low Blood Glucose). Pobrano 16 października 2023 r. ze strony https://diabetes.org/living-with-diabetes/treatment-care/hypoglycemia
[2] Rosenstock J, Dailey G, Massi-Benedetti M, Fritsche A, Lin Z, Salzman A. Reduced hypoglycemia risk with insulin glargine: a meta-analysis comparing insulin glargine with human NPH insulin in type 2 diabetes. Diabetes Care. 2005 Apr;28(4):950-5. doi: 10.2337/diacare.28.4.950. PMID: 15793205.
[3] American Diabetes Association. Blood Glucose Testing and Management: Hypoglycemia (Low Blood Glucose). Pobrano 8 listopada 2022 r. ze strony https://diabetes.org/healthy-living/medication-treatments/blood-glucose-testing-and-control/hypoglycemia
[4] Lee, See-Muah & Koh, David & Chui, Winnie & Sum, Chee-Fang. (2011). Diabetes Management and Hypoglycemia in Safety Sensitive Jobs. Safety and health at work. 2. 9-16. 10.5491/SHAW.2011.2.1.9.
[5] American Diabetes Association. HEALTH & WELLNESS: Alcohol and Diabetes. Pobrano 28 października 2023 r. ze strony https://diabetes.org/health-wellness/alcohol-and-diabetes
[6] Susanne Famulla, Ulrike Hövelmann, Annelie Fischer, Hans-Veit Coester, Lidia Hermanski, Matthias Kaltheuner, Lars Kaltheuner, Lutz Heinemann, Tim Heise, Laurence Hirsch; Insulin Injection Into Lipohypertrophic Tissue: Blunted and More Variable Insulin Absorption and Action and Impaired Postprandial Glucose Control. Diabetes Care 1 September 2016; 39 (9): 1486–1492. https://doi.org/10.2337/dc16-0610
[7] Sola D, Rossi L, Schianca GP, Maffioli P, Bigliocca M, Mella R, Corlianò F, Fra GP, Bartoli E, Derosa G. Sulfonylureas and their use in clinical practice. Arch Med Sci. 2015 Aug 12;11(4):840-8. doi: 10.5114/aoms.2015.53304. Epub 2015 Aug 11. PMID: 26322096; PMCID: PMC4548036.
[8] Kulozik, F. Hasslacher, C. (2011). Diabetes aktuell 9 (5): 214–218: Hypoglycemia coinciding with diabetes and renal insufficiency – Causes and avoidance strategies
[9] Abdelsayed N, Juarez A, Carter M. Severe Gastroparesis Leading to Hypoglycemia and Subsequent Seizures. Cureus. 2022 Oct 20;14(10):e30527. doi: 10.7759/cureus.30527. PMID: 36415356; PMCID: PMC9675585.
[10] Milionis, C., Ilias, I., Venaki, E. and Koukkou, E. (2023), The effect of menstrual hormonal fluctuations on the glycaemic control in women with type 1 diabetes mellitus. Pract Diab, 40: 35-39. https://doi.org/10.1002/pdi.2468
[11] British Diabetic Association operating as Diabetes UK: Menopause and Diabetes. Pobrano 28 października 2023 r. ze strony https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/life-with-diabetes/menopause
[12] Koivisto, V.A. Influence of heat on insulin absorption: Different effects on amorphous and soluble insulins. Acta diabet. lat 20, 174–178 (1983). https://doi.org/10.1007/BF02624918
0142032025PWD
POPRZEDNIA
