Monitorowanie leczenia – kontrola glikemii i… co jeszcze?

Osoby chorujące na cukrzycę doskonale wiedzą o konieczności regularnej kontroli glikemii, czyli stężenia cukru we krwi. Część pacjentów korzysta z glukometrów, inni – z bardziej zaawansowanych metod ciągłego monitorowania glikemii (CGM, ang. continuous glucose monitoring). Tylko regularna, codzienna kontrola poziomu glikemii pozwala na właściwe i skuteczne leczenie cukrzycy – o tym każdy słyszy od swojego lekarza i edukatorów diabetologicznych – ale czy to wystarczy?

Ważne

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, która pociąga za sobą konsekwencje dla całego organizmu, stąd w grupie osób chorujących na cukrzycę częściej niż u zdrowych występują tzw. choroby współistniejące i przewlekłe powikłania cukrzycy. Oczywiście im lepsza kontrola glikemii i bardziej prawidłowe leczenie, tym później te choroby występują, jednak aby przekonać się o tym ryzyku, należy wykonywać regularne badania kontrolne. Należą do nich m.in. hemoglobina glikowana (HbA1c), kontrola lipidogramu, czy ciśnienie tętnicze krwi. Przyjrzymy się tym badaniom nieco bliżej 

Hemoglobina glikowana (HbA1c)

Hemoglobina to białko znajdujące się w krwinkach czerwonych, które spełnia niezwykle ważną rolę - odpowiada za transport tlenu do tkanek. Jeżeli w organizmie chorego występują stany przecukrzenia, część tej hemoglobiny wiąże się z cząsteczkami glukozy i przekształca się w tzw. hemoglobinę glikowaną. Czyli im więcej hemoglobiny glikowanej, tym więcej nieprawidłowo wysokich poziomów glukozy w organizmie chorego. Krwinki czerwone żyją ok. 3 miesięcy, dlatego wartość HbA1c wskazuje średnie stężenie glikemii w okresie ostatnich 3 miesięcy, przy czym około 50% wartości HbA1c dotyczy ostatniego miesiąca przed wykonaniem badania. 

Ten parametr jest tak istotny, że od niedawna stał się również samodzielnym kryterium pozwalającym postawić rozpoznanie cukrzycy. I tak jednorazowe oznaczenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) – wartość ≥ 6,5% (≥ 48 mmol/ mol) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy. Jakość badania ma podstawowe znaczenie, dlatego oznaczenia HbA1c należy wykonywać w laboratorium przy pomocy metod certyfikowanych w Narodowym Programie Standaryzacji Glikohemoglobiny (National Glycohemoglobin Standardization Program – NGSP). 

Kiedy wykonywać oznaczenie HbA1c? U osób ze stabilnym przebiegiem choroby i osiągających cele leczenia ustalone z lekarzem, oznaczenie należy wykonywać co rok. Natomiast chorzy, u których choroba ma przebieg niestabilny, występują znaczne wahania glikemii i trudności z osiągnięciem celów terapeutycznych, lub gdy konieczna była modyfikacja leczenia, oznaczenie należy wykonywać nawet raz na kwartał. U osób z cukrzycą ogólny cel wyrównania glikemii wynosi nie więcej niż  HbA1c 7,0% (53 mmol/mol).  W niektórych grupach chorych z cukrzycą, docelowa wartość HbA1c może być niższa lub wyższa – te informacje uzyskasz u swojego lekarza diabetologa.

Wynik HbA1c jest podawany jako wartość procentowa (%) oraz mmol/l. 

 

Lipidogram czyli cholesterol i jego pochodne

Oceniając lipidogram, czyli badanie cholesterolu i jego pochodnych, lekarz zwraca szczególną uwagę na tzw. ryzyko sercowo-naczyniowe, czyli ryzyko rozwinięcia lub nasilenia chorób serca i układu krążenia. W zależności od tego w jakiej grupie znajduje się osoba chorująca na cukrzycę, tak kształtuje się docelowy profil lipidogramu, który jest jednym z celów wyrównania cukrzycy. Im większe ryzyko chorób serca i układu krążenia, tym bardziej restrykcyjne są zalecane parametry. Oceniane są w szczególności LDL-cholesterol, nie-HDL-cholesterol oraz trójglicerydy. 

Badanie lipidogramu powinno być wykonywane minimum raz w roku, częściej w przypadku występowania nieprawidłowości w badaniu. 

Ciśnienie tętnicze krwi

Prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi powinno wynosić – skurczowe <130 mmHg  jeżeli tolerowane, ale nie <120 mmHg i rozkurczowe <80 mmHg, ale nie powinno być niższa niż 70 mmHg. U osób młodszych, przed 65. rokiem życia, rekomendowane jest nieco niższe ciśnienie skurczowe 120-129 mmHg, a u osób w wieku powyżej 65 lat – nieco wyższe 130-139 mmHg. 

Istotny jest też prawidłowy pomiar ciśnienia tętniczego, dobrej jakości aparatem z mankietem zakładanym na ramię, dostosowanym do pacjenta. 

Badanie ciśnienia tętniczego krwi powinno być wykonywana podczas każdej wizyty lekarskiej, ale warto mieć również dobry aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego w domu i okresowo kontrolować pomiary, w spokojnych domowych okolicznościach. 

Cukrzyca to choroba o wielu obliczach, wymagająca precyzyjnej i regularnej kontroli w celu uzyskania optymalnego leczenia i zapewnienia osobie z cukrzycą dobrej jakości życia, dlatego warto znać niuanse kontroli choroby i dopilnować regularnego wykonywania koniecznych badań. 

Piśmiennictwo: 

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2024. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego; Current Topics in Diabetes, 2023 vol. 3, issue 3-4

 

 

 

0008042024PWD

Share